Stale rośnie dostępność środków publicznych na wsparcie sektora obronnego, należałoby jednak dokonywać bieżącej rewizji wszystkich instrumentów wsparcia i dostosować je zarówno do potrzeb państwa, jak i rynku – uważają eksperci PwC Polska, którzy dokonali przeglądu dostępnych środków publicznych na rozwój sektora obronnego w Polsce.
- Autorzy opracowania przygotowanego przez PwC Polska podsumowują międzynarodowe, europejskie i krajowe wsparcie finansowe na projekty związane z obronnością, a także możliwe do zastosowania ulgi podatkowe.
- Uważają m.in., że celowe byłoby wypracowanie spójnego podejścia regulacyjnego do wspierania sektora obronnego ze środków publicznych.
- Zwracają uwagę, że głównymi instrumentami umożliwiającymi bezpośrednio budowę lub rozbudowę mocy produkcyjnych są obecnie granty rządowe oraz Fundusz Inwestycji Kapitałowych.
W raporcie PwC Polska, który redakcja WNP poznała jako pierwsza, autorzy zwracają uwagę, że działania wspierające sektor obronny, w tym zaangażowanie środków publicznych, powinno służyć nie tylko bezpieczeństwu państwa, ale także rozwojowi suwerenności w zakresie technologii i przemysłu, długofalowemu pobudzaniu rozwoju gospodarczego oraz ponoszeniu konkurencyjności przedsiębiorstw, np. poprzez rozwój nowoczesnych technologii.
Za niezbędne uważają wypracowanie mechanizmów koordynacji programowej wydawania środków na obronność; w tym zakresie wskazują na ważną rolę strategii rozwoju przemysłu obronnego i instrumentów jej finansowania. W mijającym miesiącu został powołany rządowy zespół do spraw rozwoju przemysłu obronnego, który ma przygotować materiały do strategii rozwoju przemysłu obronnego. PwC Polska zwraca także uwagę na koordynację instytucjonalną wydawania środków, w tym uwzględnienie zarówno szczebla krajowego, jak i samorządów województw.
Zdaniem autorów raportu celowe byłoby wypracowanie spójnego podejścia regulacyjnego do wspierania sektora obronnego ze środków publicznych.
Stale rośnie dostępność środków publicznych wspierających sektor obronny
Eksperci, którzy przygotowali opracowanie, dokonali przeglądu dostępnych funduszy i programów. Mają one różną formę, między innymi grantów, pożyczek i ulg podatkowych. Dlatego autorzy raportu zwracają uwagę, że stale rośnie dostępność środków publicznych wspierających sektor obronny na poziomie europejskim, międzynarodowym oraz krajowym.
Jednak zdaniem autorów opracowania należałoby dokonywać bieżącej rewizji instrumentów wsparcia sektora obronnego oraz podwójnego zastosowania (tzw. dual-use). Instrumenty trzeba bowiem dostosowywać do strategicznych potrzeb państwa, jak i do potrzeb rynku. Tu – uważają eksperci PwC – należy położyć szczególny nacisk na rozwój krajowych potencjałów, czego przykładem mogłaby być identyfikacja, a następnie rozwój krajowych specjalizacji w sektorze obronnym.
Wreszcie, autorzy raportu podkreślają, że granty rządowe w ramach programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki oraz Fundusz Inwestycji Kapitałowych są obecnie głównymi instrumentami umożliwiającymi bezpośrednio budowę lub rozbudowę mocy produkcyjnych w zakresie broni, amunicji i materiałów wybuchowych, czyli newralgicznych z punktu widzenia zdolności obronnych.
W kontekście dużych zmian geopolitycznych należy na bieżąco weryfikować użyteczność wszystkich instrumentów wsparcia sektora obronnego oraz dual-use i dostosowywać je zarówno do strategicznych potrzeb państwa, jak też rynku – powiedział Dionizy Smoleń, partner w PwC Polska. – Jest coraz więcej dostępnych środków, wiele zaangażowanych instytucji, dlatego szczególne znaczenie ma koordynacja działań – dodał.
Główną część raportu stanowi przegląd dostępnych funduszy i programów wsparcia sektora obronnego, rozumianego szeroko – zarówno jako produkcja broni i amunicji, jak i sektory wspierające, tu jako przykłady wymieniono cyberbezpieczeństwo, technologie autonomiczne i bezzałogowe, sztuczną inteligencję i nawigację, a zatem systemy podwójnego zastosowania – wojskowego i cywilnego. Jak zauważają autorzy, finansowanie technologii dual-use jest dopuszczone właściwie we wszystkich programach dotacyjnych i podatkowych.
Międzynarodowe i europejskie wsparcie finansowe
W ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego głównym instrumentem wsparcia jest NATO Innovation Fund, niezależny fundusz venture capital wspierany przez 24 z 32 państw członkowskich, w tym Polskę. Inwestuje on w startupy z dziedziny nauki i inżynierii. Innym instrumentem jest DIANA (ang. Defence Innovation Accelerator for the North Atlantic), czyli program akceleracyjny, który wspiera założycieli firm przez edukację, dostęp do naukowych poligonów doświadczalnych oraz dotacje bezzwrotne.
W ramach Unii Europejskiej od początku 2024 r. Europejski Bank Inwestycyjny może finansować projekty obronne, w tym podwójnego zastosowania. Nadal jednak nie udziela finansowania na inwestycje o charakterze ściśle wojskowym. Na razie EBI proponuje zmiany, po wprowadzeniu których będzie mógł finansować inwestycje czysto wojskowe, chociaż nie te o ofensywnym charakterze. Przykładowo EBI mógłby wykładać środki na bazy wojskowe, ale nie na produkcję broni i amunicji.
Kolejny unijny instrument, Europejski Fundusz Obronny (EDF) finansuje przede wszystkim badania, a także rozwój. Jest skonstruowany tak, że wymusza współpracę między państwami – beneficjenci muszą łączyć się w międzynarodowe konsorcja w składzie minimum trzech podmiotów z trzech różnych krajów, w ograniczonym zakresie w funduszu mogą uczestniczyć także podmioty z Ukrainy. EDF – podkreślono w raporcie PwC Polska – nie wspiera inwestycji produkcyjnych.
Krajowe wsparcie finansowe
Autorzy raportu zwracają uwagę, że także przyznane Polsce środki z unijnej polityka spójności mogą wspierać badania, rozwój i innowacje, w tym w obszarze dual-use.
W ramach Polskiej Strefy Inwestycji, czyli rozwiązania, które w 2018 r. uczyniło całą Polskę specjalną strefą ekonomiczną, w 2022 r. tak zmieniono prawo unijne, że wprost wskazano, że produkcja broni, amunicji i materiałów wybuchowych nie może być objęta zwolnieniem podatkowym. Obecnie trwają prace nad zmianą tych przepisów. Zdaniem autorów raportu PwC zmiana regulacji dotyczących Polskiej Strefy Inwestycji mogłaby posłużyć właśnie do sfinansowania zwiększenia zdolności produkcyjnych w zakresie broni i amunicji.
Według autorów opracowania również granty rządowe w ramach programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki mogłyby posłużyć do sfinansowania budowy fabryk broni i amunicji. Program ten nie wyklucza wsparcia inwestycji w sektorze obronnym.
Do finansowania inwestycji spółek z udziałem Skarbu Państwa przyczynia się Fundusz Inwestycji Kapitałowych. Realizuje on to zadanie przez nabywanie lub obejmowanie akcji lub udziałów przez Skarb Państwa. W tym roku o finansowanie z FIK zwracały się spółki zainteresowane budową zdolności w zakresie produkcji amunicji artyleryjskiej.
Ostatnim wymienionym w raporcie sposobem wsparcia na poziomie krajowym jest program PERUN. W ten sposób można uzyskać dotację z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na projekty w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa.
Ulgi i preferencje podatkowe
Wśród ulg i preferencji podatkowych, które mogą posłużyć rozwojowi sektora obronnego, raport PwC Polska wymienia ulgę na działalność badawczo-rozwojową. Koszty tego typu przedsięwzięć można odliczyć od podstawy opodatkowania. Oszczędności wynoszą od 19 do 38 proc. kosztów poniesionych na B+R.
Inny mechanizm to ulga IP Box, w której chodzi o preferencyjne (5 proc.) opodatkowanie dochodów z praw własności intelektualnej. Jest też ulga na prototyp, w ramach której można odliczyć od podstawy opodatkowania 30 proc. kosztów uzyskania przychodu związanych z produkcją próbną i wprowadzeniem na rynek nowego produktu. Wreszcie, jest też ulga na ekspansję, do której w praktyce zaliczają się wydatki na aktywność marketingową i reklamową, a także uczestnictwo w targach.
W środę Sejm uchwalił specustawę o inwestycjach obronnych. Nowe przepisy przewidują prostsze i krótsze procedury niż w wypadku innych robót budowlanych.
Dodaj komentarz